Η Οδηγία 2004/39/ΕΚ «για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων» που αναμένεται να εφαρμοστεί στην Ελλάδα από 1ης Νοεμβρίου 2007, πρόκειται να μεταμορφώσει κυριολεκτικά το σημερινό πλαίσιο λειτουργίας του χρηματιστηρίου. Συγκεκριμένα στα πλαίσια της προώθησης της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς χρήματος και κεφαλαίου και για να εξαλειφθούν τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών και κεφαλαίων μεταξύ των κρατών-μελών, σύμφωνα με τη νέα Οδηγία:
• Καταργείται το μονοπώλιο του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Τα χρηματιστήρια, που αντιμετωπίζονται πια ως «οργανωμένες αγορές», λαμβάνουν κοινοτικό διαβατήριο και θα μπορούν να λειτουργούν ελεύθερα οπουδήποτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω παραρτημάτων τους υποκείμενα στους κανόνες προληπτικής εποπτείας του κράτους μέλους καταγωγής, το οποίο θα είναι αρμόδιο και για την τήρηση των κανόνων αυτών. Η κρατική αρμοδιότητα επομένως θα περιορίζεται στην εφαρμογή των χρησιμοποιούμενων εποπτικών μηχανισμών, κανόνων και διαδικασιών, οι οποίοι με τη σειρά τους θα ρυθμίζονται από το ενιαίο για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των χρηματιστηρίων. Επίσης για τη ρύθμιση ειδικών και τεχνικών θεμάτων αρμόδια θα είναι πάλι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία θα εκδίδει σχετικές κανονιστικές πράξεις. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η έκταση των κανόνων που δύναται να θεσπίσει ένα κράτος μέλος ως προς τα θέματα λειτουργίας και οργάνωσης των εθνικών χρηματιστηρίων και αποφεύγονται οι δυνατότητες ανάπτυξης σημαιών ευκαιρίας (forum shopping) με διαφοροποιήσεις σε βάρος της ποιότητας αλλά και η ανάπτυξη αυστηρών εθνικών κανόνων (gold plating) που θίγουν την ελεύθερη αγορά.
• Αντίστοιχο κοινοτικό διαβατήριο λαμβάνουν και οι εταιρείες επενδυτικών υπηρεσιών (ΕΠΕΥ), οι οποίες όντας εγκατεστημένες στα κράτη-μέλη υποδοχής θα έχουν τόσο ελεύθερη πρόσβαση στις οργανωμένες αγορές, όσο και το δικαίωμα κατάρτισης συναλλαγών, σύμφωνα με τους κανόνες της κάθε οργανωμένης αγοράς.
• Διευρύνεται κατά πολύ η δυνατότητα κατάρτισης συναλλαγών επί χρηματοπιστωτικών μέσων και εκτός χρηματιστηρίου, μέσω δύο καινοτομιών: (α) της δημιουργίας των Συστημάτων Πολυμερούς Διαπραγμάτευσης (Μultilateral Trading Facilities systems/MTFs) και (β) της επίσημης θεσμοθέτησης των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών μέσω τραπεζών και ΕΠΕΥ. To κύριο χαρακτηριστικό των MTFs είναι ότι παρέχουν τη δυνατότητα οργάνωσης αγορών από ΕΠΕΥ ή/και τραπεζών και κατάρτισης συναλλαγών μεταξύ τους, σύμφωνα με κανόνες της ιδιωτικής αυτονομίας, συμβατούς προς τους κρατικούς εποπτικούς κανόνες. Η δεύτερη καινοτομία της Οδηγίας εισάγει την έννοια του συστηματικού εσωτερικοποιητή (systematic internaliser), αναδεικνύοντας τις ΕΠΕΥ ή/και τις τράπεζες ως εμπόρους τίτλων που συναλλάσσονται οργανωμένα, τακτικά και συστηματικά εκτός οργανωμένης αγοράς για δικό τους λογαριασμό, απευθείας με πελάτες τους, υποκείμενους όμως σε υποχρεώσεις διαφάνειας.
Το πνεύμα της νέας Οδηγίας κινείται σε 3 βασικούς άξονες:
1. Στην ενδυνάμωση του διασυνοριακού ανταγωνισμού, επεκτείνοντας το «ενιαίο διαβατήριο» το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους χρηματοπιστωτικούς ομίλους να δραστηριοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση με μοναδική προϋπόθεση το να έχουν λάβει την έγκριση των αρμοδίων εθνικών τους αρχών.
2. Στην αλλαγή της φύσης του ανταγωνισμού στις συναλλαγές μετοχών. Αν και στην Ευρώπη οι περισσότερες μετοχές εξακολουθούν να τίθενται υπό διαπραγμάτευση στα χρηματιστήρια, εκδηλώνεται ολοένα και περισσότερο ενδιαφέρον για την εξεύρεση εναλλακτικών οδών, όπως οι εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές μεταξύ επενδυτικών τραπεζών.
3. Στη βελτίωση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών αγορών και της ενίσχυσης της προστασίας των επενδυτών σε όλη την Ευρώπη. Με την εναρμόνιση του εθνικού δικαίου με τη νέα Οδηγία, η ανάπτυξη των χρηματιστηρίων θα είναι άρρηκτα συνδεμένη με την καταξίωση αυτών σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού, αφού οι τράπεζες, οι ΕΠΕΥ και οι εισηγμένες εταιρίες θα είναι πια συνειδητοί και όχι κατ’ ανάγκη -λόγω του χρηματιστηριακού μονοπωλίου- εταίροι των χρηματιστηρίων.
Η γονιμοποίηση του παραδοσιακού χρηματιστηριακού δικαίου με το σπόρο του ευρωπαϊκού δικαίου και η μεταλλαγή του σε δίκαιο των επενδυτικών υπηρεσιών και της κεφαλαιαγοράς αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για τους έλληνες ερμηνευτές και εφαρμοστές του δικαίου (δικηγόρους, δικαστές, κλπ), από τους οποίους απαιτείται η κατανόηση της ευρύτερης εικόνας των οικονομικών, τεχνικών και δικαιοπολιτικών παραμέτρων που διέπουν τις νέες ρυθμίσεις.
H e-θύρα στη νομική ενημέρωση 